Het Hemelbed

Jan de Hartog schreef dit stuk in 1943 toen hij ondergedoken was in een tehuis voor oude dames. Toen hij vluchtte vertrouwde hij het manuscript toe aan de directrice.
Op zijn kamer stond een hemelbed dat hem inspireerde tot dit stuk voor twee personen. De Hartog die in 1943 uitweek en dit werk eigenlijk als zijn laatste beschouwde zegt over 'Het Hemelbed": "Wat ik dus toen schreef moest mijn zwanenzang zijn. Alles wat ik toen in me had heb ik dan ook in dit stuk gelegd, en als je het dan later leest, zie je dat het eigenlijk een heel eenvoudig sentimenteel stukje is geworden" en over de thematiek zegt de auteur:
"Ik ben gaan inzien dat het einde van die geschiedenis van een huwelijk in zes taferelen, het gelukkige huwelijk is. Dat is het dan ook en dat heeft met de oorlog niets te maken. Maar ik ben dan toch ook de ontdekking gekomen dat er misschien toch meer achter zat dan ik eerst dacht. Dat het namelijk toch dat was dat wij of althans ik in die oorlog trachtte te verdedigen: twee mensen die samen een huwelijksleven kunnen hebben zonder dat de buitenwereld hen daarin stoort of beangstigt. Als er iets van de mens moet terechtkomen dan is het via het hemelbed en niet via de preekstoel of het preekgestoelte. Naastenliefde is een mooi woord maar naastenliefde betekent in de eerste plaats de vrouw naast je, en niet de mens in een ver continent".